Biomassa Living Labs

De transitie naar een circulaire economie versnelt. Overheidsambities en consumentengedrag stimuleren diverse marktsegmenten om fossiele grondstoffen te vervangen door plantaardige alternatieven. SIGN gaf BioTreatCenter opdracht een 10-tal nieuwe waardeketens te initiëren. Aan de hand hiervan stelden we samen een blauwdruk op, als voorbeeld voor regionale Biomassa Living Labs. Het rapport van BTC vindt u hier.

In de SIGNaal leest u de samenvatting van de verkenning met aanbevelingen hoe regionaal Biomassa Living Lab in te richten. Zowel Platform reststromen in regio Venlo als binnenkort Dijkshoorn in de regio Oostland geven invulling aan ondernemerschap en een Biomassa Living Lab. 

Circulaire Tuinbouw: juridisch inzicht

Op dit moment worden de organische tuinbouwreststromen opgehaald voor compostering of energie . Er zijn kansen om de reststromen hoogwaardiger in te zetten: op het eigen bedrijf – als meststof of verpakkingsmateriaal – of buiten de sector als schoonmaakmiddel of bouwmateriaal bijvoorbeeld. De wet- en regelgeving rond verwerking van reststromen tot producten is echter bijzonder complex. SIGN heeft daarom de publicatie: Op weg naar een circulaire tuinbouw, wet- en regelgeving reststromen opgesteld. Aan de hand van een voorbeelden en stroomschema's laat SIGN de juridische aspecten zien waar initiatiefnemers op dit gebied mee te maken krijgen. Ook zijn er links die doorverwijzen naar websites met relevante wetgeving en informatiebronnen. De publicatie maakt onderdeel uit van het programma Circulaire Tuinbouw.

 

 

 

Luchtzuivering moderne plantensystemen

 
   

Het aantal voortijdige overlijdens door fijn stof is in Nederland becijferd op 8000 – 12.000 per jaar *. Van moderne ventilerende plantensystemen is bekend dat ze de lucht kunnen zuiveren, maar het effect op fijn stof was nog niet eerder onderzocht. Uit onderzoek van TNO blijkt dat levende systemen met planten effectief fijn stof kunnen verwijderen. Omdat mensen 90% van hun tijd binnenshuis doorbrengen, bieden deze plantensystemen perspectief op een gezonde leefomgeving. Het rapport ''Effects of plant systems on air quality'' kunt u hier downloaden.

 

* Bron: RIVM 

 

 

 

 

 

 

Verkenning status biobased initiatieven

   
     

Op initiatief van en in samenwerking met SIGN, heeft Smits Consult voor Groene Groei een verkenning gedaan naar concepten voor biobased business met plantaardige reststromen uit de glastuinbouw. Opdrachtgever daarvoor was Min LNV. De verkenning geeft een overzicht van kansrijke richtingen en marktpartijen om mee samen te werken. Om echt vooruit te komen is het nodig dat de sector zelf afnemer wordt van circulaire producten op basis van eigen plantaardige reststromen en dat binnen een programma ‘Circulaire tuinbouw’ experimenteerruimte en proeftuin lokaties (living labs) komen. De samenvattende presentatie vindt u hier.

 

 

 

 

 

 

 

Interventies gezonde voeding

   
     

Hoe stimuleren we de consumptie van gezonde voeding? SIGN gaf opdracht aan dr. Maaike de Vries en Lea Bouwmeester om te verkennen welke interventies de transitite naar gezonde voeding kunnen versnellen. Het rapport Wat eten we morgen? kunt u hier downloaden.

 

 

 

 

 

 
   

Polyculturen in de kas

Het boek ''Polyculturen in de kas'' beschrijft de ervaringen van pioniers op het gebeid van polyculturen. Op ruim 160 pagina’s zijn de aspecten van Polyculturen - duurzame productiesystemen gebaseerd op kringlopen en afgestemd op lokale behoeftes - uitgewerkt. Boek (6,3 MB).


 



Afbraak plastic touw door schimmels

   

 Foto Fungalogic: Myceliumgroei op PLA

 

 

 

   

Stichting SIGN werkt aan verschillende toepassingen voor de plantaardige reststromen die bij de teeltwisseling vrijkomt. Het gaat daarbij vooral om de stengels van tomaten, komkommer, paprika en aubergine. De stengels zijn te gebruiken als substraat voor de oesterzwammenteelt, maar deze kwekers willen geen verontreinig door plastic. Een tweede aanwending van dat substraat is als bouwmateriaal, dat verschillende positieve eigenschappen heeft (circulair, thermische en akoestische isolatie, brandwerendheid). De verontreiniging van deze stromen met plastic touw maakt de verwerking ervan lastig, omdat het plastic moeilijk te scheiden is. Er is een biobased alternatief dat van PLA is gemaakt en composteerbaar is. In dit onderzoek bleek PLA geen probleem voor bouwmateriaal uit tuinbouwresten. Rapport.

Pilot 9 Maandenmenu (personalised food platform zwangeren)

   
     

SIGN en het ministerie van Economische Zaken hebben de afgelopen jaren gewerkt aan een strategie voor zogenaamd Personalised Food – eten op maat. Het project ‘Gezonde start’ voor zwangere vrouwen gebruikt een indringende verandering in het leven, de zwangerschap, als trigger om duurzaam gezonder te gaan eten, voor zowel moeder als kind, ... en vader. In samenwerking met zorgintermediairs (verloskundigen en diëtisten) werden een aantal voedselconcepten onder de aandacht van zwangeren gebracht. Het platform 9maandenmenu was het gevolg, waarbij 250 huishoudens het specifieke aanbod van groente en fruit in de vorm van een maatijdbox gedurende 3 maanden gebruikten. Eindrapport pilot 9 maandenmenu, (2 MB) 

VersLoon, korte ketens via werkgever

   

SIGN onderzocht de haalbaarheid van regionale producten afgeleverd op de werkplek als onderdeel van de arbeidsvoorwaarden. Dit nieuwe afzetkanaal kan leiden tot een meer directe relatie tussen producent en consument. SIGN onderzocht de marktpotentie van dit concept. Zowel werknemers en werkgevers werden geinterviewd.  De conclusie: VersLoon is haalbaar en aantrekkelijker als onderdeel van een breder aanbod aan groente en voedingspakketten. In een vervolg onderzoekt SIGN welke ICT systeem flexibele abonnementen optimaal kan ondersteunen. Verkenning VersLoon (2.7 MB)  

 

Betaalbaar groen op school

 
   

In samenwerking met een ondernemers in Aalsmeer bedacht SIGN een oplossing voor deze uitdaging: De Tamagotchi methode. Hierbij krijgt iedere leerling een te personaliseren potje met een eigen plantje en de verantwoordelijkheid om het plantje te verzorgen. De resultaten van het project zijn samengebracht in een porpositiedocument en op Intogreen.

Uitwerking propositie (1,7 MB)

 

 

 

   

Healing environments I (2.4 MB)

Healing envrionments I en II

Op initiatief van SIGN ontwikkelde Leaps vier nieuwe businessconcepten voor potplanten in de zorgomgeving. Het verband tussen gezondheid, geluk en de leefomgeving is binnen de zorg nog nauwelijks terug te vinden in de gebouwen. Leaps onderzocht luchtbevochtiging, activatie van de mens en de feel-good functies van planten als kansen voor inhoudelijke verbetering. Vanuit deze elementen zijn vier concepten ontwikkeld en marktklaar gemaakt:

  1. Pi(c)kaplant (een plantenbibliotheek met slimme irrigatietechniek)
  2. Access garden (een modulair tuinieractiviteitentafel)
  3. Jarplant (een kadoplant die afgesloten in de strengste hygiene-omgevingen is toegestaan)
  4. Gill pot (combinatie luchtbevochtingspot met plant)

De vier concepten zijn rekenkundig onderbouwd. Elk concept wordt vanuit drie verschillende invalshoeken gepresenteerd:

  1. als product in een catalogus voor een consument,
  2. als technische vernieuwing voor een productontwikkelaar en
  3. als business case voor een businessontwikkelaar.
   

Healing environments II (0.5 MB)

Healing environments (helende omgevingen) vinden we in de toekomst waarschijnlijk niet alleen in ziekenhuizen en zorgcentra: hybride zorghotels en full-service appartementen zijn in aantocht. De ontwikkelde concepten kunnen in deze zorgontwikkeling meegaan. Concepten en producten zijn tevens geschikt voor de verbetering van de leef- en werkomgeving thuis en op kantoor. Ze hebben daardoor een zeer breed potentieel.

zie ook www.pikaplant.nl

 

Meer winst met consumenten versmerken

 
Fresh Brand Key Model - ©SIGN/F-P. Dechering
 

Merken vormen nu nog de enige mogelijkheid om meer onderscheidend vermogen van verse producten zoals groente, fruit, bloemen en planten te realiseren en de spiraal van kostprijsoriëntatie en lage winstmarges te ontvluchten. In deze verkenning presenteren we een Fresh Brand Key Model en schetsen we hoe een endorsed merkenformule zou kunnen werken in de tuinbouw. (rapport, 2013 - 1.1 MB)

 

 

  

Tuinbouw Toren. Business & Experience Center

   

Een publiekstrekker waarin we de toppositie van de glastuinbouw zichtbaar maken voor bezoekers uit de hele wereld. Dat idee heeft een inspirerende vorm nodig, waar recreatie, onderwijs en een expocenter zich samen kunnen ontwikkelen. SIGN liet een uitdagend ontwerp maken om die Westlandse ambitie te kunnen realiseren (document, 2013 - 5 MB)

 

 

Glastuinbouw als één bedrijf. Operationele modellen voor optimalisering van vraaggestuurde glastuinbouw

(notitie, 2013 - 1.8 MB)

Applying Polydome: greenhouse polycultures in the Dutch context

   

Combinatieteelten in de praktijk uitgewerkt voor een Nederlands bedrijf (rapport, 2013 - 6.5 MB).

 

 

 

 

Groen licht voor de ouderenzorg

   

Vergrijzing is een van de grote thema’s voor de komende decennia. In de brochure “Groen Licht voor de ouderenzorg'' vindt u  inspirerende ideeën en voorbeelden van de mogelijkheden van Bouwen met Groen en Glas (daglicht en groen als vitaliserende omgeving) in zorginstellingen (brochure, 2011 - 2 MB).

 

 

Op weg naar marktgericht innoveren

   

Het inspiratieboek Op weg naar marktgericht innoveren is uit! Het boek met acht voorbeelden van marktgerichte innovaties is voor tuinders gratis te bestellen via SIGN onder vermelding van ‘Marktgericht innoveren’ en adresgegevens. Als niet-tuinder, of als de voorraad op is, kunt u het boek bestellen tegen kostprijs via deze link. Daarnaast is een digitale versie (boek 6 MB) beschikbaar met extra informatie over de verschillende uitgewerkte voorbeelden.

 

Het innovatiesysteem van de glastuinbouw in 2020: marktgerichte innovatiestrategieën

   

In vervolg op het rapport ´Innovatiesysteem voor de glastuinbouw in 2020, zijn in deze studie 10 marktgerichte innovatieve voorlopers aan het woord. Wat kunnen we leren van hun pionierswerk? Tegen welke barrières zijn zij opgelopen? En welke aanbevelingen hebben zij voor een verbetering van het huidige innovatiesysteem? (rapport, 2011 - 1 MB)

 

 

Mooi Glaslandschap, Ruimtelijke kwaliteit met glastuinbouw

   

Een boek vol ontwerpoplossingen en innovaties voor een fraaiere glastuinbouw. Dit boek is bedoeld als inspiratiebron voor tuinders die plannen hebben om een geheel nieuwe kas te bouwen of die hun huidige kas willen uitbreiden. Ook kassenbouwers en adviseurs die de tuinders hierbij begeleiden vinden in dit boek een schat aan ideeën; net als architecten en landschapsarchitecten die ontwerpen maken voor de inpassing van deze dynamische sector. Tot slot is dit boek een must voor beleidsmedewerkers op het gebied van ruimtelijke ordening en iedereen die geïnteresseerd is om mee te werken aan een mooier glaslandschap. Voor tuinders gratis via SIGN te bestellen. Voor overige geïnteresseerden te bestellen bij Uitgeverij blauwdruk, info@uitgeverijblauwdruk.nl (boek, 2011)

Polydome, High Performance Polyculture Systems

   

Polydome is biodiversiteit in de kas. Ontwikkeld als fundamentele oplossing voor een deel van de wereldvoedselproductie, teneinde hogere opbrengsten te realiseren met lagere milieubelasting dan traditionele land- en tuinbouw (rapport, 2011 - 15 MB)

 

 

 

Landmarkt in de kas

   

Landmarkt gaat een supermarkt realiseren waar lokale voedselproducenten hun waren aan kunnen bieden. Het wordt een supermarkt met veel daglicht en een duurzaam klimaatsysteem (Bouwen met Groen en Glas) - (rapport, 2011 - 5 MB)

 

 

 

Innovatielandschap / Innovatiesysteem

   

Het huidige glastuinbouw innovatiesysteem is vrijwel eenzijdig gericht op procesinnovaties en concurrentie op kosten. In een verkenning door Universiteit Utrecht is het innovatielandschap - het geheel aan actoren en instrumenten - geanalyseerd. Richting 2020 is het nodig organisatorische en marktgerichte innovatiestrategieen meer aandacht te geven, omdat deze bijdragen aan een rendabele sector (rapport, 2010 (3 MB) en presentatie Universiteit Utrecht, september 2010 (0.2 MB))

 

Stadglas Schiebroek

   

In opdracht van woningbouwcorporatie Vestia en SIGN heeft Except onderzocht wat glastuinbouw kan betekenen bij de herstructurering van een jaren zestig wijk. Het resultaat is een visieboek (9 MB) en een ingredientenboek (22 MB) (2010)

 

 

Work is gaming: Motiverende factoren in de glastuinbouw

   

Een studie naar motivatie- en beloningsfactoren in de glastuinbouw. SIGN gebruikt de resultaten van het onderzoek om een motivatiegame te ontwikkelen geënt op bevlogenheid, feedback en het werken in teams. Uiteindelijk om het werken in de tuinbouw leuker, spannender en slimmer maken (rapport, 2010 - 3 MB)

 

 

Medicijnen uit de kas

   

Een verkenning naar de mogelijkheden voor nieuwe teelten in de (glas)tuinbouw voor de markt van kruidengeneesmiddelen (rapport, 2010 - 4 MB)

 

 

 

 

Bouwen met groen en glas (buitenlandse edities D, EN, FR)

      

Veel daglicht, een gelijkmatige en natuurlijke verwarming en koeling en de toepassing van planten zorgen voor een aangenaam woon- en werkklimaat.

Dit gedachtengoed bereikt nu ook het buitenland (folder, oktober 2010 - 0.3 MB)

Kassen in de toekomst: licht en drijvend 

   

Om drijvende kassen echt tot een succes te maken, zijn innovaties nodig die de kostprijs doen dalen naar een niveau dat kan concurreren met kassen op het land. Lees hier meer over in het rapport (rapport, augustus 2010 - 2 MB)

 

 

 

Nieuwe sanitatie Westland

   

Rapport waarin de opties voor een implementatie van dit concept in de Poelzone in het Westland zijn uitgewerkt (rapport, 2010 - 3 MB)

 

 

 

 

Poort van Venlo - Parels in het landschap in de praktijk

   

Rapport dat laat zien dat een fraai landschap en een modern tuinbouwgebied uitstekend samen kunnen gaan (rapport, maart 2010 - 11 MB)

 

 

 

 

Energieagenda vraagt nieuw bodembeleid

     

Het rapport laat zien dat er nieuwe kansen zijn om duurzame energie en energiebesparing in de glastuinbouw toe te passen, als we ons niet laten beperken door provinciaal bodembeleid (rapport, 2010 - 0.7 MB)

 

 

 

Van afval naar voedsel. Nieuwe nuts in de praktijk- een cradle to cradle benadering voor gemeenten en glastuinbouw

   

In dit rapport worden de mogelijkheden om CO2 uit gemeentelijke afvalverwerking voor gebruik de glastuinbouw geschetst (rapport, 2009 - 0.5 MB)

 

 

 

 

Algencultuur op drainwater uit de glastuinbouw: naar een pilot algenteelt voor de glastuinbouw

Het rapport geeft een beschrijving van verschillende algen (systemen), de combinatie glastuinbouw en algenteelt, waaronder oppervlakteverhoudingen, en resultaten van onderzoek naar algen op drainwater specifiek voor de oesterteelt (rapport, 2009 - 0.9 MB)

De Fotonenboer komt er aan! Stroomopslag betekent doorbraak voor zonne-energie

Een conceptwijzer met informatie over stroomopslag bij de boer (folder, 2009 - 7 MB)

De sierteeltketen in 2020: nieuwe transactie- en logistieke systemen

   

Verkenning naar een effectieve en efficiënte inrichting van de sierteeltketen gedreven vanuit technologische ontwikkelingen (rapport 2009 (2 MB) en Erratum Tabel 8)

 

 

 

 

 

 

Het groenste datacentrum ter wereld

Een conceptwijzer met informatie over een beslissend moment in de ontwikkeling van groene datacenters. Door samenwerking tussen glastuinbouw en ICT kunnen beide sectoren duurzamer werken (folder, 2009 - 4 MB)

Parels in het landschap: ruimtelijke kwaliteit in glastuinbouwgebieden

   

Tien concrete ontwerprichtlijnen voor ontwerp en inrichting van fraaie glastuinbouw gebieden (brochure, 2009 - 4 MB)

 

 

 

 

Nieuwe Nuts: publiekssamenvatting en uitgebreide rapportage

Visie op decentrale nutsvoorzieningen, waarbij de land- en tuinbouw een belangrijke rol als leverancier van Nieuwe Nuts vervult (Publiekssamenvatting (0.4 MB) en integrale versie (0.9 MB), 2008)

Tanken bij de fotonenboer in 2025

Verkenning naar de mogelijkheden om electrolieten te tanken bij boeren en tuinders in samenwerking met stichting Courage (voortgangsrapportage, 2008 - 0.4 MB)

Blue & green: de zoete smaak van zilt

De combinatie van garnalenteelt en zeekraal bij de Happy Shrimp farm (folder, 2007 - 0.4 MB)

Work is Gaming: Worklife balance in de glastuinbouw van 2030

Een blik in de toekomst van arbeid in de glastuinbouw uitgewerkt in drie vernieuwende concepten om werk aantrekkelijker te maken (rapport, 2007 - 0.6 MB)

Villa Flora, het groenste kantoor van Nederland

     

In opdracht van SIGN ontwierp architect Jon Kristinsson Villa Flora volgens de cradle-to-cradle principes. Villa Flora combineert de nieuwste Nederlandse technologie op gebied van klimaatbeheersing uit de glastuinbouw met het gebruik van veel glas, bloemen en planten. Het resultaat is een prettig en gezond binnenklimaat en een besparing van 100% op de energiekosten in vergelijking met een bestaand nieuw kantoor.Villa Flora is beeldbepalend op de Floriade 2012: de voorover hellende glazen noordgevel weerspiegelt het bos en past op een natuurlijke wijze in de bosrijke omgeving. (boek, 2007 - 9 MB)

 

 

Flowerport China: Samen ondernemen op Oost-Aziatische markten

Een essay dat de kansen en risico’s beschrijft voor de Nederlandse tuinbouwsector op de snelgroeiende sierteeltmarkt in China (rapport, 2007 - 0.9 MB)

Bouwen met Groen en Glas - in uitvoering

   

In december 2010 is de vierde druk van 'Bouwen met groen en glas - in uitvoering' verschenen. Dit is een hernieuwde druk van het succesvolle boek 'Bouwen met groen en glas', dat eind 2007 verscheen. Prachtig boek met schetsen en tekeningen hoe tuinbouwtechnologie en groen geïntegreerd kunnen worden in de leef- en werkomgeving van mensen (boek, december 2010). U wordt doorgeleid naar uitgeverij Aeneas.

 

Greenhouse Village: a design for a greenhouse powered neighbourhood

The heat is stored in underground natural water reservoirs and used for warming the greenhouse at night or during the winter, and there is sufficient energy left to heat a large number of houses (folder, mei 2007 - 0.8 MB)

Vlugschrift Innovatiekracht Nederlandse glastuinbouw

   

Analyse van de innovatiekracht van de Nederlandse glastuinbouw (folder, februari 2007 - 0.1 MB)

 

 

 

 

 

Toekomstsignalen

   

Het boek schetst een beeld van de toekomst van de glastuinbouw en de aanpak van SIGN om tot ingrijpende vernieuwingen te komen (boek, januari 2007 - 4 MB)

 

 

 

Een kas voor elke woonwijk

Duurzame energie voor de gebouwde omgeving uit de glastuinbouw (rapport, december 2006 - 0.7 MB)

Helianthos: zonneceltechnologie voor de land- en tuinbouw

Financiële modellen voor de inpassing in de tuinbouw van dunne folie roll – to roll zonneceltechnologie van Akzo (rapport, 2006 - 0.4 MB)

Kas als Energiebron: Keerpunt en katalysator voor vernieuwing

   

Een boek met daarin de beschrijving van het proces van trendbreuk tot concrete pilotprojecten (boek, mei 2006 - 3 MB)

 

 

 

 

 

 

Waard&vol Groen

Dewi HartkampDewi Hartkamp
Programmamanager
+31 (0)6 53 13 19 44
Email Dewi Hartkamp
Dewi Hartkamp op Twitter

Logo Glastuinbouw Nederland Stichting Innovatie Glastuinbouw (SIGN) is een initiatief van Glastuinbouw Nederland.
SIGN werkt voor de uitvoering van haar innovatie- programma samen met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV).

Arjan van SteekelenburgArjan
van Steekelenburg

Gedetacheerd
vanuit min. LNV
+31 (0)6 20 01 99 74
Email Dewi Hartkamp